Lichaamssamenstelling laten meten

Wat is lichaamssamenstelling eigenlijk?

Het menselijk lichaam bestaat uit bot, spier, water en ander weefsel (zoals organen). Met een lichaamssamenstelling meting wordt er gekeken hoeveel er van je totale lichaam bestaat uit deze verschillende onderdelen. In de eenvoudigste verdeling wordt de samenstelling van het lichaam verdeeld in vetvrije en vetmassa. De vetvrije massa bestaat uit spier, inwendige organen, bot en lichaamsvocht. Dit is ook de meest gebruikelijk verdeling, in zowel sportvoedingsbegeleiding als de reguliere voedingsbegeleiding van een diëtist.  

Waarom wordt lichaamssamenstelling gemeten?

Er kunnen verschillende redenen zijn waarom het nuttig is inzicht te krijgen in jouw lichaamssamenstelling.
– Om het effect van voeding en/of beweeginterventies te monitoren. Bijvoorbeeld wanneer iemand zijn gewicht wil verlagen, is te zien of er voornamelijk vetmassa of vetvrijemassa verloren is. 

– Om de gezondheidsrisico’s gebaseerd op gewicht in combinatie met lichaamssamenstelling vast te stellen. Bijvoorbeeld iemand heeft een BMI wat wijst op overgewicht maar heeft diegene een hoog spiermassa, kan dit door het bekijken van alleen BMI een vertekend beeld geven. 

– Om lichaamssamenstelling doelen te stellen en evalueren. Bijvoorbeeld bij atleten in esthetische of duursport komt het vaker voor dat zij een te laag vetmassa hebben, dit kan gevaarlijk zijn voor hun gezondheid.

– Om bij atleten de risico’s op blessures vast te stellen. Bijvoorbeeld een lage botdichtheid verhoogd de kans op stress fracturen. 

Welke methodes zijn er om je lichaamssamenstelling te meten?

Er zijn verschillende methodes om lichaamssamenstelling te meten. Niet alle methodes zijn even betrouwbaar of praktisch goed te implementeren in de begeleiding van een diëtist. Zoals de DXA-scan (Dual energy x-ray absorptiomatry) waarbij door middel van röntgenstralen het lichaam in 10-20 minuten gescand wordt. Of de BODPOD, hierbij wordt de lichaamssamenstelling gemeten van een persoon, door ongeveer 10 minuten in een afgesloten kamer te laten zitten. En de onderwater weging, een methode waarbij je volledig onderwater bent en je alle lucht uit je longen leegt terwijl je wordt gemeten. Door de verschillen in de dichtheid van bot- en spierweefsel of vetweefsel ten opzichte van water, kunnen de verschillende weefsels gemeten worden. Deze methodes worden met name gebruikt in onderzoek en soms in ziekenhuizen.

In de diëtistenpraktijk vind je bijvoorbeeld sneller een BIA weegschaal (Bioelectrical impendance analysis), waarbij er een lage elektrische stroom via je benen en handen door het lichaam geleid wordt. Door middel van de weerstand die de verschillende weefsels (bot, vet en spier) geven kan het apparaat de lichaamssamenstelling meten. Of worden er ISAK (International Society for the Advancement of Kinanthropometry) huidplooimetingen gedaan. Hierbij worden er op een gestandaardiseerdr manier huidplooimetingen, omtrek maten en botbreedtes uitgevoerd.

Geen van de methodes hierboven is de gouden standaard (de methode met de beste weergave is van werkelijkheid). Hoewel de DXA-scan vaak wordt gezien als de meest accurate methode pakt hij kleine veranderingen in vetmassa niet op. De BODPOD is snel en vraagt geen lichamelijk ongemak of straling maar kan als claustrofobisch worden ervaren. De BIA weegschaal is erg gevoelig voor verandering in hydratatie maar wel mobiel en makkelijk te gebruiken. Tot slot, de ISAK huidplooimetingen zijn makkelijk op verschillende locaties uit te voeren en vrij laag in kosten. Maar wanneer door verschillende mensen uitgevoerd, kan er een verschil in metingen ontstaan. 

Zijn er nadelen aan het meten van je lichaamssamenstelling?

Het meten van lichaamssamenstelling kan erg nuttig zijn als extra feedback tijdens het proces van het verbeteren van je gezondheid of het optimaliseren van voeding voor je sportprestaties. Echter kan het ook zijn dat hiermee de focus te veel op de veranderingen van je lichaam komen te liggen. Hierdoor kan een verstoorde relatie met het lichaam, bewegen of voeding ontstaan. Hoe prettig de feedback van lichaamssamenstelling ook kan zijn, is het niet altijd nodig om in te zien wat veranderingen in voeding te weeg brengt. Dit kan ook te herleiden zijn uit gevoel van energie gedurende de dag, concentratie en hiermee functioneren in werk en/of studie, energieniveau tijdens trainingen en/of wedstrijden, sportprestaties, herstel van training en/of wedstrijden. 

Bij Het Voedingslab gebruiken wij de ISAK huidplooimetingen. Mocht je interesse hebben in het plannen van een meting, neem dan vrijblijvend contact op.